Bonsai and photograph by John Pitt
Ο Κράταιγος είναι ένα μεγάλο γένος που ανήκει στην οικογένεια Rosaceae. Κάποιοι βοτανολόγοι απαριθμούν 1000 και περισσότερα είδη, ενώ κάποιοι άλλοι έχουν περιορίσει τον αριθμό αυτό στα περίπου 200.
Κοινές ονομασίες του Κράταιγου είναι: Λευκάνθα, Λευκάγκαθο, Μουρτζιά, Μπουρμουτσέλια, Μουμουτζελιά, Μπουρμπουλιά, Βουρβουλιά, Τρικουκιά, Γλόγος, Τσαμπουρνιά, Ατζουμαλιά, Κουδουμηλιά, Αντρικοκιά
Είναι φυλλοβόλος αγκαθωτός θάμνος ή δέντρο που μπορεί να φτάσει τα 6-8 μέτρα σε ύψος και τα 6 μέτρα σε πλάτος, έχοντας έναν μέτριο ρυθμό ανάπτυξης.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώς φράχτης, ώς καλλωπιστικό δέντρο, ώς bonsai ή να καλλιεργηθεί για τους καρπούς του.
Ανθίζει τον Μάιο με Ιούνιο και τα λευκά άνθη του έχουν θηλυκά και αρσενικά όργανα αναπαραγωγής. Μόλις τα μπουμπούκια ανοίξουν έχουν ένα σχετικά ευχάριστο άρωμα με νότες βάλσαμου, ενώ καθώς η ανθοφορία προχωράει, τα άνθη αποκτούν ένα πιο δυσάρεστο άρωμα, ικανό να προσελκύσει διάφορα έντομα που θα βοηθήσουν την γονιμοποίηση.
Τα φύλλα του είναι πράσινα, οδοντωτά, χωρισμένα σε 3-5 βαθιά σχισμένους λοβούς.
Οι καρποί έχουν διάμετρο περίπου 1 εκατοστό και η ωρίμανσή τους εμφανίζεται από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο. Είναι εδώδιμοι και τρώγονται ωμοί ή χρησιμοποιούνται για μαρμελάδες, ενώ οι σπόροι μπορούν να ψηθούν και να γίνουν ένα νόστιμο υποκατάστατο του καφέ.
Τα αποξηραμένα φύλλα μπορούν να γίνουν τσάι, ενώ οι φρέσκοι βλαστοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώς προσθήκη σε σαλάτες.
Τα άνθη είναι επίσης εδώδιμα και χρησιμοποιούνται σε σιρόπια και γλυκά.
Σαν φαρμακευτικό φυτό, χρησιμοποιείται σε δυσλειτουργίες της καρδιάς και του κυκλοφορικού συστήματος, στη στηθάγχη, αυξάνει τη ροή του αίματος στους μύες της καρδιάς και επαναφέρει τους καρδιακούς παλμούς και την πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα.
Τα αποτελέσματα αυτά, εμφανίζονται από την παρουσία βιοφλαβονοειδών στους καρπούς, οι οποίοι είναι ισχυροί αντιοξειδωτικοί παράγοντες και βοηθούν στο να παρεμποδιστεί ή ελαχοστοποιηθεί η φθορά των αγγείων στον οργανισμό.
Οι καρποί επίσης περιέχουν γλυκοσίδες που είναι δηλητηριώδεις σε μεγάλες ποσότητες, ενώ σε μικρές δόσεις που βρίσκονται στους καρπούς, λειτουργούν ώς ηρεμιστικοί και καταπραϋντικοί παράγοντες για την καρδιά και τους μύες.
Ο καρπός είναι σπασμολυτικός, καρδιοτονωτικός και διουρητικός.
Τα άνθη και οι καρποί ενδείκνυνται σε περιπτώσεις αδύναμης καρδιάς σε συνδυασμό με υψηλή πίεση του αίματος, και επίσης χρησιμοποιούνται για να τονώσουν τους μύες της καρδιάς που έχουν εξασθενήσει λόγω ηλικίας, για αρτηριοσκλήρωση και καρδιακές παθήσεις νευρικής φύσεως.
Χρησιμοποιείται ώς τσάι ή βάμμα και η χρήση πρέπει να γίνεται για αρκετό χρονικό διάστημα για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ο Κράταιγος σε συνδυασμό με το Γκίνγκο (Ginkgo Biloba), ενισχύει τη μνήμη, καθώς βοηθάει στην σωστή αιμάτωση του εγκεφάλου.
Ο φλοιός του Κράταιγου είναι αιμοστατικός. Το φυτό περιέχει ταννίνες που ελέγχουν την πήξη του αίματος και γι' αυτό χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις εσωτερικών ή εξωτερικών αιμορραγιών.
Οι ταννίνες επίσης ρυθμίζουν και την παραγωγή βλέννης και γι' αυτό τον λόγο, το φυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δυσεντερίες ή διάρροιες.
Οι ρίζες λέγεται ότι ενισχύουν τις καρδιακές αρτηρίες.
Προσοχή!!! Για την φαρμακευτική χρήση καποιου βοτάνου, επιβάλλεται η συμβουλή κάποιου ειδικού, ο οποίος θα μας καθοδηγήσει κατάλληλα για την περίπτωση που θα το καταναλώσουμε.
Είναι προσαρμόσιμο σε κάθε είδους υπόστρωμα και pH, καθώς και σε υγρά ή βρεγμένα ή ξηρά εδάφη, με πολύ καλή αποστράγγιση. Προτιμάει μέτριο με ελαφρύ πότισμα.
Επίσης είναι ανθεκτικό σε παραθαλάσσιες περιοχές, σε ισχυρούς ανέμους και στην ατμοσφαιρική μόλυνση.
Είναι άκρως ανθεκτικό στο ψύχος (εώς -18ο Κελσίου) και τη ζέστη και ανταπεξέρχεται θαυμάσια σε μία ηλιόλουστη, ημισκιερή ή σκιερή θέση. Όταν όμως καλλιεργείται για τους καρπούς του, τότε μιά ηλιόλουστη θέση είναι απαραίτητη.
Αντέχει σε οποιοδήποτε κλάδεμα και έχει την ικανότητα να αναγεννάται σε περίπτωση που κοπεί εξαιρετικά αυστηρά.
Φυτά από σπόρο, καρποφορούν στον 5ο-8ο χρόνο τους, ενώ τα εμβολιασμένα δέντρα μπορούν να ξεκινήσουν από τον 3ο χρόνο.
Παράγεται από σπόρο που κατά προτίμηση σπέρνεται το φθινόπωρο, αμέσως μετά τη συλλογή του, σε ένα ψυχρό θερμοκήπιο. Κάποιοι σπόροι θα βλαστήσουν την ερχόμενη Άνοιξη, ενώ οι περισσότεροι θα χρειαστούν άλλον έναν χρόνο αναμονής.
Οι αποθηκευμένοι σπόροι αργούν να βλαστήσουν και είναι απαραίτητη η θερμή διαστρωμάτωση στους 15ο Κελσίου για 3 μήνες και στην συνέχεια ψυχρή διαστρωμάτωση στους 4ο Κελσίου για άλλους 3 μήνες. Παρά τη διαστρωμάτωση, θα χρειαστούν περίπου 18 μήνες για να βλαστήσουν. Ο Σκαριφησμός πρίν τη διαστρωμάτωση, μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον χρόνο αυτό.
Μια άλλη δυνατότητα είναι να συλλεχθούν οι σπόροι όσο ακόμα είναι πράσινοι, πριν σκληρύνει το περίβλημά τους, αρκεί το έμβρυο μέσα τους να έχει αναπτυχθεί πλήρως, και να φυτευθούν αμέσως σε ψυχρό θερμοκήπιο, οπότε και θα ακολουθήσει η βλάστηση την επόμενη Άνοιξη.
Τα σπορόφυτα δεν πρέπει να παραμείνουν για πάνω από 2 έτη στο θερμοκήπιο χωρίς να μεταφυτευτούν. Τα νέα φυτά, δεν πρέπει να μείνουν σε σκιά γιατί αναστέλλεται η ανάπτυξή τους και τελικά θα πεθάνουν. Καλύτερα να μεταφυτεύονται σε ξεχωριστά δοχεία το κάθε ένα, αμέσως μόλις η ανάπτυξή τους μας επιτρέπει να τα χειριστούμε. Εάν επιθυμούμε να τα φυτέψουμε σε κήπο, αυτό θα πρέπει να γίνει αφού τα νέα φυτά παραμείνουν τουλάχιστον για έναν χρόνο στα δοχεία τους.
Μπορεί επίσης να παραχθεί από ημιξυλώδη μοσχεύματα το καλοκαίρι και εναέριες καταβολάδες την Άνοιξη. Στις καταβολάδες, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δωθεί στην καλή αφαίρεση του καμβίου, ενώ χρειάζεται πολύς χρόνος για να επιτευχθεί η ριζοβολία.
Στη φύση, μπορεί να παράγει υβρίδια από διασταύρωση με το είδος Crataegus oxycantha (συνώνυμο του Crataegus laevigata):
Άλλο είδος είναι και ο Crataegus azalorus που επίσης έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώς bonsai.
Συρμάτωμα μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, αν και η καλύτερη εποχή είναι η Άνοιξη. Το σύρμα μπορεί να παραμείνει για πολύ χρόνο, επειδή η πάχυνση στα ώριμα κλαδιά και στον κορμό αργεί.
Αυστηρό κλάδεμα γίνεται τέλος Χειμώνα ή αρχές Άνοιξης, ενώ κλάδεμα διατήρησης του στύλ γίνεται όλο τον χρόνο. Οι τομές μπορεί να πάρουν αρκετό καιρό για να επουλωθούν πλήρως.
Μεταφύτευση γίνεται ετησίως την Άνοιξη μόλις αρχίζουν και πρήζονται οι οφθαλμοί.
Εχθροί και ασθένειες: Κάμπιες, αφίδες, σκωρίαση, μύκητες (fire blight).
Πηγές:
Έγινε πρώτα ένα πρώτο κλάδεμα για να καθαρίσει λίγο η εικόνα, αλλά και για να έχω πρόσβαση χαμηλά και να μπορώ να δουλέψω στη ρίζα.
