Συνταγές για Μείγμα Υποστρώματος -Bonsai Substrate Recipes

Συνταγές για Μείγμα Υποστρώματος

Υλικά που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε το μείγμα σας υπάρχουν πολλά, όπως για παράδειγμα ξανθιά τύρφη, φλοιός καρύδας (coco peat), compost (με ουδέτερο ή ελαφρώς όξινο pH), ελαφρόπετρα, περλίτης, ποταμίσια άμμος, λάβα, ζεόλιθος, θρυμματισμένος γρανίτης, φλοιός Πεύκου και πευκοβελόνες, διατομίτης (αλλιώς λέγεται και γή διατόμων ή διατομική γαία ή diatomite earth ή kieselguhr), Turface (Seramis) κλπ.

Παρακάτω θα βρείτε μερικές προτάσεις κατά τις οποίες μπορείτε να βρείτε εύκολα τα υλικά και να τα αναμείξετε για να φτιάξετε το μείγμα σας.

Μείγματα Οργανικών-Ανόργανων Συστατικών

Πρώτα απ' όλα, ας γίνει ξεκάθαρο τί εννοούμε με τους όρους Οργανικό και Ανόργανο υλικό.
Οργανικό υλικό είναι αυτό που αποτελείται από οργανικά συστατικά (το λέει και η λέξη), δηλαδή από συστατικά που αποσυντίθενται. Τέτοια υλικά είναι: η τύρφη, οι φλοιός πεύκου και οι πευκοβελόνες, ο φλοιός καρύδας, το κοινό φυλλόχωμα και το compost.
Ανόργανο υλικό είναι αυτό που δεν αποτελείται από κανένα οργανικό συστατικό και έχει δομή, όπως για παράδειγμα η ελαφρόπετρα, η λάβα, ο ζεόλιθος, ο περλίτης, η γή διατόμων ο πηλός, η ποταμίσια άμμος και ο θρυμματισμένος γρανίτης.
Κάνω αυτό τον διαχωρισμό και εξηγώ, διότι μετά τόσα χρόνια ακόμη βλέπω σε διάφορα άρθρα να γίνεται ένα τεράστιο μπέρδεμα πράγματα απλά όπως και αυτό το θέμα.

Πρίν προχωρήσω στις "Συνταγές", θα πρέπει να πώ ότι Συνταγή στην πραγματικότητα ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. Πολύ απλά γιατί ο κάθε ένας μας θα πρέπει να πειραματιστεί και να δεί τί ταιριάζει στο μικροκλίμα που ζουν τα μπονσάι του. Τί λειτουργεί και τί όχι. Όλες αυτές οι "Συνταγές" λοιπόν είναι απλά ένας μικρός μπούσουλας για να ξεκινήσουμε από κάπου.

Επειδή πάντα μου αρέσει να μοιράζομαι την δική μου εμπειρία, θα πρέπει να πώ ότι σε γενικές γραμμές, το μείγμα που φτιάχνω εγώ για τα δικά μου δέντρα είναι ελαφρόπετρα (περίπου 60%)-ζεόλιθος (περίπου 10%)-κοινό τυρφόχωμα εμπορίου (ναι... αυτό για γλάστρες και λουλούδια) (περίπου 20%). Η εξισορρόπηση του Ανόργανου και του Οργανικού μέρους αλλάζει ελαφρώς ανάλογα με το είδος του δέντρου.

Μείγμα 1

3-4 μέρη (60%-85%) ανόργανο υλικό (όπως πχ ψημένος πηλός με κοκκομετρία 3-6 mm)

1-2 μέρη (40%-15%) οργανικό υλικό (όπως πχ τύρφη)

Μείγμα 2

(Για Φυλλοβόλα)

1 μέρος Τύρφη ή έτοιμο μείγμα εμπορίου για όλες τις χρήσεις

2 μέρη ποταμίσια άμμο ή ελαφρόπετρα

Μείγμα 3

(Για Αειθαλή)

1 μέρος Τύρφη ή έτοιμο μείγμα εμπορίου για όλες τις χρήσεις

3 μέρη ποταμίσια άμμο ή ελαφρόπετρα

Μείγμα 4

(Για Κωνοφόρα)

1 μέρος Τύρφη ή έτοιμο μείγμα εμπορίου για όλες τις χρήσεις

4 μέρη ποταμίσια άμμο ή ελαφρόπετρα

Λίγες Πευκοβελόνες και θρυμματισμένο φλοιό Πεύκου

Μείγμα 5

(Για Κωνοφόρα)

1 μέρος τύρφη
3 μέρη άμμο ποταμίσια ή ελαφρόπετρα χοντρή 4-6mm

Μείγμα 6

(Για Κωνοφόρα)

1 μέρος Τύρφη ή έτοιμο μείγμα εμπορίου για όλες τις χρήσεις

1 μέρος λάβα ή ελαφρόπετρα

1 μέρος ποταμίσια άμμο

Μείγμα 7

(Για Κωνοφόρα)

70% ελαφρόπετρα ψιλή 2-4 χιλιοστά

30% φλούδα Πεύκου

Μείγμα 8

(Για Οξύφιλα)

2 μέρη έτοιμο μείγμα εμπορίου για οξύφιλα

1 μέρος ποταμίσια άμμο ή ελαφρόπετρα

Λίγες πευκοβελόνες και θρυμματισμένο φλοιό Πεύκου

Μείγματα Ανόργανων Συστατικών

Πεύκα και Κωνοφόρα

2 μέρη akadama

1 μέρος kyriou

Γιουνίπεροι

1 μέρος akadama

2 μέρη kyriou

1 μέρος Fuji sand

1 μέρος ποταμίσια άμμο

Φυλλοβόλα

2 μέρη akadama

1 μέρος kanuma

ή

2 μέρη akadama

1 μέρος τύρφη

Αειθαλή

2 μέρη kyriou

1 μέρος kanuma

1 μέρος Fuji sand

Οξύφιλα

2 μέρη kanuma

1/2 μέρος ποταμίσια άμμο

Το μείγμα πρέπει να προσφέρει στα φυτά ένα σταθερό pH της τάξεως του 6 – 6,5. Φυσικά, το ιδανικό pH εξαρτάται από το είδος του φυτού που επιλέχθηκε ως bonsai.
Στα φαρμακεία υπάρχουν ταινίες (τα λεγόμενα «πεχάμετρα») που μπορούν να μετρήσουν το pH στο χώμα. 

Για την μέτρηση, χρειάζεται να τοποθετήσουμε 1 μέρος χώματος μαζί με 2 μέρη απεσταγμένο νερό σε ένα δοχείο. Ανακινούμε καλά και στη συνέχεια με ένα πεχάμετρο ελέγχουμε την οξύτητα του υγρού που έχει προκύψει με τη βοήθεια του χρωματικού κώδικα της ταινίας. 

Για να κάνετε πιο όξινο το pH του χώματος, σύμφωνα με τις ανάγκες του bonsai σας, μπορείτε να προσθέσετε:

- Λευκό ξύδι κατά το πότισμα (1 κουτάλι της σούπας σε 4 λίτρα νερό)

- Σίδηρο

- Τύρφη

- Φλοιό Πεύκου ή πευκοβελόνες

- Ρητίνες

Για να κάνετε πιο αλκαλικό το pH του χώματος, μπορείτε να προσθέσετε:

- Στάχτη από τζάκι (είναι επίσης άριστη πηγή Καλίου)

- Τσόφλι αβγού

- Ανθρακικό ασβέστιο (calcium carbonate CaCO3)

- Κοπριά (έχει pH 7,5-8)

Θυμηθείτε:

- Το πολύ αλκαλικό pH καθιστά το χώμα άγονο.

- Όλα τα μείγματα σύμφωνα με τον Walter Pall είναι καλά αφού ικανοποιούν τρεις ανάγκες του δέντρου: να το στηρίζουν, να κρατούν υγρασία ικανή να διαλύσει τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στο μείγμα (οργανικά μείγματα) ή εκείνα που εμείς προσθέτουμε με τα λιπάσματα όταν χρησιμοποιούμε αδρανή μείγματα (μη οργανικά μείγματα) και τέλος να παρέχουν καλή οξυγόνωση στις ρίζες. Ειδικά για το τελευταίο έχει φέρει ο ίδιος συγγραφέας πολλές φορές παράδειγμα τα δέντρα που μεγαλώνουν μέσα σε ποτάμια και βάλτους τα οποία δεν σαπίζουν γιατί οι ρίζες τους ΟΞΥΓΟΝΩΝΟΝΤΑΙ κανονικά. Στο ίδιο άρθρο καταλήγει ότι οι ρίζες σαπίζουν όχι από το πολύ νερό αλλά από την έλλειψη οξυγόνου. Όσο αφορά το pH είναι χημικά και βιολογικά αποδεδειγμένο ότι όλα τα φυτά αρέσκονται σε ρΗ μεταξύ 5-6. Τα οξύφιλα προτιμούν ρΗ γύρω στο 4. Άρα η διατήρηση της οξύτητας του εδάφους είναι σημαντική και αυτό γιατί με αυτό τον τρόπο παραμένουν σε ιοντική κατάσταση τα άλατα που χρειάζονται τα φυτά για να αναπτυχτούν (κυρίως νιτρικά φωσφορικά και κάλιο).

- Να μην χρησιμοποιείται στάχτη μαζί με λιπάσματα που περιέχουν θειική ή αζωτούχα αμμωνία ή ουρία. Μετά τη χρήση στάχτης, περιμένουμε να περάσει τουλάχιστον 1 μήνας πριν από την εφαρμογή τέτοιων λιπασμάτων. Ενεργεί πολύ γρήγορα, αλλά θέλει λίγη γιατί ανεβάζει πολύ το pH. Χρησιμοποιείτε μόνο περίπου 1 κιλό για κάθε 10 τετραγωνικά μέτρα, κάθε δύο χρόνια.

- Αν επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε ποταμίσια άμμο, δεν πρέπει να είναι πολύ ψιλή. Επίσης δεν θα πρέπει να περιέχει ίλη, μια πολύ λεπτή σκόνη, η οποία θα μας δημιουργήσει πρόβλημα.
Για τα μεγαλύτερα χαλίκια χρησιμοποιούμε μια σήτα με ανοίγματα των 4-5 mmγια να τα απομακρύνουμε. Σήτες ειδικές πουλάνε τα καταστήματα με εργαλεία και είδη μπονσάι, αλλά και με ένα κομμάτι πλέγμα αναλόγων διαστάσεων επιτυγχάνουμε το ίδιο αποτέλεσμα.

- Στις μάντρες τα αδρανή ανάλογα με το μέγεθος τους κατατάσσονται σε 4 βασικές κατηγορίες:

α) Άμμος (0-4 mm )

β) Ρυζάκι (4-8mm)

γ) Γαρμπίλι (8-16 mm) και

δ) Χαλίκι (16-31,5mm)

Ιδανικές κοκκομετρίες είναι από 2-4 χιλιοστά και 4-6 χιλιοστά.

Οσο πιο λεπτόκοκκο είναι το ανόργανο συστατικό στο μείγμα μας, τόση περισσότερη υγρασία θα κατακρατά και τόσο λιγότερο αερισμό θα έχει το μείγμα μας, οπότε θα πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη την κοκκομετρία του ανόργανου υλικού που χρησιμοποιούμε όσον αφορά τις αναλογίες που δίνονται στα παραπάνω μείγματα, και να καθορίζουμε τα ποσοστά ανάλογα με τις ανάγκες του δέντρου, του μικροκλίματος της περιοχής μας, τις συνήθειες του ποτίσματός μας και του μεγέθους του δοχείου. 
Όσον αφορά το πότισμα και τη λίπανση, θα πρέπει αυτά να λαμβάνονται υπόψη σε σχέση με το μείγμα που χρησιμοποιούμε και να γίνονται με την ανάλογη συχνότητα, εφόσον το μείγμα μας είναι στο μεγαλύτερό του μέρος ανόργανο.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!
Δεν χρησιμοποιούμε ποτέ χημικά λιπάσματα στα μπονσάι! 
Τα χημικά λιπάσματα είναι στην ουσία άλατα που συσσωρεύονται στο υπόστρωμα με αποτέλεσμα κάποια στιγμή (αν όχι κατευθείαν) να καίγεται το ριζικό σύστημα του δέντρου μας! Έχουν σχεδιαστεί για καλλιέργειες σε αποκλειστικά οργανικά υλικά, μιας και η τύρφη μπορεί να διασπάσει ένα μέρος αυτών των αλάτων, οπότε και το πρόβλημα μειώνεται. Στα μπονσάι όμως, εφόσον η καλλιέργεια γίνεται σε κατα κύριο λόγο ανόργανα υλικά, αυτά τα άλατα παραμένουν και προκαλούν μεγάλα προβλήματα.
Δυστυχώς την ζημιά που προκαλούν τα χημικά λιπάσματα, όσο σωστά και να τα έχουμε χρησιμοποιήσει (σε μισές συνιστώμενες δόσεις, σταδιακά και άλλα πολλά που διαβάζω τριγύρω στο διαδίκτυο), την βλέπουμε την επόμενη βλαστική περίοδο! Και δεν είναι λίγοι αυτοί που μου έχουν γράψει όλα αυτά τα χρόνια για επείγοντα περιστατικά στα δέντρα τους. Μόνο που δεν είναι καθόλου επείγοντα... η ζημιά έχει γίνει ήδη πολύ καιρό πρίν!
Άρα: Λιπάσματα ΜΟΝΟ Οργανικά! Προτιμήστε οργανικά λιπάσματα σε κόκκους τα οποία αποδεσμεύουν πολύτιμα θρεπτικά συστατικά σταδιακά και ενισχύουν την άμυνα των δέντρων. Αλλά και πάλι ΠΡΟΣΟΧΗ, γιατί στο εμπόριο κυκλοφορούν "Οργανικά" λιπάσματα και με ψιλά γράμματα λένε ότι είναι μόνο ένα μικρό ποσοστό οργανικό, ενώ το υπόλοιπο μεγαλύτερο ποσοστό είναι χημικό!

Ελπίζω να γίνεται αντιληπτό ότι Υπόστρωμα-Πότισμα-Λίπανση είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.

Για απολύμανση χώματος, υπάρχουν οι παρακάτω τρόποι:

• Ψήσιμο σε φούρνο:

http://www.ehow.com/how_2060243_ster...ting-soil.html
http://www.coopext.colostate.edu/4DMG/Soil/sterile.htm
 

• Solarisation:

http://www.ehow.com/how_18412_sterilize-soil.html
http://www.organic-gardeening.com/soil-solarisation-an-easy-way-for-plant-protection.html